Nijkerk

Station Nijkerk is onderdeel van

Een verzameling van vijftig stations die een representatief beeld geeft van het gebouwenbezit van de Nederlandse Spoorwegen en ProRail. Het gaat om bijzondere gebouwen, stuk voor stuk met architectonisch unieke kenmerken, die de moeite waard zijn om te behouden. De uitraling van en aandacht voor De Collectie straalt ook af op alle andere Nederlandse stations, niet onderdeel van deze verzameling van vijftig

. Op basis van de afspraken tussen NS en ProRail is op dit station een cultuurhistorische

Een onderzoek waarmee de cultuurhistorische betekenis van een station en zijn omgeving inzichtelijk wordt gemaakt. Het dient voor de spoorse partijen als vertrekpunt voor verdere planvorming in en rond het station.

van toepassing. Lees onderstaand de algemene omschrijving van het station uit de publicatie

Een verzameling van vijftig stations die een representatief beeld geeft van het gebouwenbezit van de Nederlandse Spoorwegen en ProRail. Het gaat om bijzondere gebouwen, stuk voor stuk met architectonisch unieke kenmerken, die de moeite waard zijn om te behouden. De uitraling van en aandacht voor De Collectie straalt ook af op alle andere Nederlandse stations, niet onderdeel van deze verzameling van vijftig

van 2008.

In 1860 ontstond de Nederlandsche Centraal-Spoorweg-Maatschappij, die twee spoorlijnen zou aanleggen: Utrecht-Zwolle en Zwolle-Kampen. Net als de Staatsspoorwegen liet de NCS een serie standaardontwerpen maken voor alle stations langs deze lijnen. Zo kon op kosten en tijd worden bespaard. Architect N.J. Kamperdijk ontwierp stations in drie verschillende klassen. In tegenstelling tot de negentiende-eeuwse bouwmeesters van de Staatsspoorwegen, Van Brederode en Van Wadenoyen, was Kamperdijk niet in dienst van de spoorwegmaatschappij. Hij was een zelfstandig architect die zich vooral bezighield met de bouw en restauratie van kerken. Later in zijn loopbaan kreeg hij de opdracht van de NCS voor de standaardstations en vervolgens van de Staatsspoorwegen voor de bouw van het Eerste Administratiegebouw (hgb i) in Utrecht.

De standaardstations van de NCS lijken in hun opzet veel op de stations van andere maatschappijen. Het kleinste station was een rechthoekig gebouwtje en voor de volgende typen werd steeds het middendeel vergroot en de vleugels verlengd. Iedere klasse kreeg dezelfde zorgvuldige architectonische detaillering, zoals de rondbogen boven de deuren en de meanderende band over de gevel. De stations van de eerste klasse van de NCS waren qua grootte vergelijkbaar met de vierde klasse van de Staatsspoorwegen. Dit type werd door de NCS gerealiseerd in Amersfoort, Nijkerk, Harderwijk en Kampen. Van deze serie bleef alleen station Nijkerk bewaard.

Rond 1900 werd station Nijkerk te klein en kwam aan beide vleugels een uitbreiding. Gedurende de verdere twintigste eeuw volgden verschillende verbouwingen aan de gevels en het interieur. Nog steeds is echter het station eerste klasse van de NCS herkenbaar gebleven. Bovendien is het Nijkerk het laatste station van de negen die Kamperdijk voor de NCS bouwde dat nog in functie is.